"ไทยกำลังเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุเต็มรูปแบบแบบญี่ปุ่นหรือไม่?"

ญี่ปุ่นขึ้นชื่อเรื่องสังคมผู้สูงอายุ — แล้วไทยล่ะ?

ญี่ปุ่นคือหนึ่งในประเทศที่เข้าสู่สังคมผู้สูงอายุอย่างเต็มตัว ส่งผลกระทบต่อเศรษฐกิจ แรงงาน และระบบสวัสดิการอย่างชัดเจน แต่ในอีกฝั่งของโลก ประเทศไทยเองก็กำลังเดินบนเส้นทางเดียวกัน — โดยที่หลายคนอาจยังไม่รู้ตัว

ไทยเข้าสู่ “สังคมผู้สูงอายุอย่างสมบูรณ์” แล้วหรือยัง?

ตัวเลขที่บอกความจริง

จากข้อมูลของ สำนักงานสถิติแห่งชาติ ปี 2566 พบว่า ประเทศไทยมีประชากรอายุ 60 ปีขึ้นไป มากถึง 20% ของประชากรทั้งหมด ซึ่งถือว่า “เข้าสู่สังคมผู้สูงอายุอย่างสมบูรณ์” ตามนิยามสากลแล้ว

นี่ไม่ใช่สัญญาณเตือนล่วงหน้า — แต่คือความจริงที่กำลังเกิดขึ้น

ผลกระทบที่กำลังชัดเจนขึ้นทุกวัน

แรงงานลดลง แต่ความต้องการยังอยู่

จำนวนเด็กเกิดใหม่ลดลง คนวัยทำงานหดหาย สวนทางกับความต้องการแรงงานที่ยังสูง โดยเฉพาะในภาคการเกษตรและบริการ ทำให้หลายธุรกิจเริ่มประสบปัญหาขาดแคลนแรงงานอย่างต่อเนื่อง

ภาระรัฐเพิ่มขึ้น ระบบเริ่มตึงมือ

รัฐต้องจัดสรรงบประมาณเพิ่มขึ้นทุกปี เพื่อดูแลผู้สูงวัย ทั้ง เบี้ยยังชีพ และ ค่ารักษาพยาบาล ขณะเดียวกัน จำนวนผู้เสียภาษีกลับลดลง — ทำให้โครงสร้างรายรับ-รายจ่ายของรัฐเริ่มเสียสมดุล

ครอบครัวเปลี่ยนไป การดูแลผู้สูงวัยเริ่มยากขึ้น

ลูกหลานแต่งงานช้า ย้ายถิ่นฐานไปทำงาน หรือมีลูกน้อยลง ทำให้ภาระการดูแลพ่อแม่ไม่ได้เกิดขึ้นในบ้านแบบเดิมอีกต่อไป หลายครอบครัวต้องหาทางใหม่ เช่น การพึ่งพาศูนย์ดูแล หรือพ่อแม่ต้องอยู่ตามลำพัง

ทางออกจากวิกฤตสูงวัย: ไทยควรทำอย่างไร?

แนวทางจากต่างประเทศที่ไทยอาจเรียนรู้ได้

หลายประเทศเริ่มปรับตัวอย่างจริงจัง เช่น

• เพิ่มอายุเกษียณ เพื่อให้คนทำงานได้นานขึ้น

• ดึงผู้สูงอายุที่ยังทำงานไหวกลับเข้าสู่ระบบแรงงาน

• ส่งเสริมการมีบุตร ผ่านนโยบายลดภาระค่าใช้จ่ายของครอบครัว เช่น เงินอุดหนุนเลี้ยงดูเด็กเล็ก โรงเรียนฟรี หรือวันลาคลอดที่ยืดหยุ่น

ไทยเริ่มแล้ว แต่ยังต้องผลักดันมากขึ้น

นโยบายบางส่วนเริ่มเห็นสัญญาณ เช่น การส่งเสริมผู้สูงอายุทำงานอิสระ หรือการพัฒนาเมืองให้น่าอยู่สำหรับคนทุกวัย แต่ยังต้องอาศัยความต่อเนื่อง และความร่วมมือระหว่างรัฐ เอกชน และประชาชน

เราไม่ได้แค่ “จะเผชิญ” — แต่ “กำลังเผชิญอยู่แล้ว”

หากไม่เริ่มเปลี่ยนแปลงวันนี้ สังคมไทยอาจแบกรับภาระไม่ไหวในวันหน้า สิ่งที่เราต้องทำจึงไม่ใช่แค่รอรับนโยบาย แต่เริ่มจาก

• การวางแผนอนาคตส่วนตัว

• การออกแบบสังคมที่ทุกวัยอยู่ร่วมกันได้

• การสร้างคุณภาพชีวิตที่ดีให้กับผู้สูงอายุ

เพราะสุดท้ายแล้ว เราทุกคนก็จะเดินเข้าสู่วัยเดียวกันนี้

แก่ไปด้วยกัน — อย่างมีคุณภาพชีวิต

นี่ไม่ใช่แค่สโลแกนสวยหรู แต่คือเป้าหมายที่ต้องร่วมกันผลักดัน ทั้งในระดับนโยบาย และวิธีคิดของคนทั้งสังคม หากเราสร้างโครงสร้างที่ดีตั้งแต่วันนี้ สังคมสูงวัยในอนาคตก็อาจไม่ใช่วิกฤต — แต่เป็นอีกหนึ่งพลังของประเทศ