เมื่อ “ภัยพิบัติ” ไม่ใช่แค่เรื่องของธรรมชาติ
ในอดีต เวลาเราพูดถึงคำว่า "ภัยพิบัติ" ภาพในหัวของหลายคนมักนึกถึงแผ่นดินไหว น้ำท่วม หรือพายุลูกใหญ่ แต่ตอนนี้คำนี้เริ่มขยายความหมายกว้างขึ้นมาก—ฝนตกไม่ถึงชั่วโมงแต่รถติดทั้งกรุง, ฟ้าผ่าทำให้ไฟดับย่านธุรกิจ, หรือแค่แอปพยากรณ์อากาศคลาดเคลื่อน ก็สร้างความวุ่นวายระดับเมืองได้
สิ่งเหล่านี้อาจฟังดูเล็กน้อย แต่เมื่อรวมกัน พวกมันชี้ให้เห็นถึงคำถามใหญ่: ประเทศไทยพร้อมรับมือกับภัยพิบัติ "ยุคใหม่" หรือยัง?
ภัยพิบัติในยุคที่ทุกอย่างเชื่อมต่อกัน
ลองนึกภาพเช้าวันหนึ่งที่ฝนตกหนัก รถไฟฟ้าหยุดให้บริการ ระบบไฟฟ้าขัดข้อง และข้อมูลจากระบบคลาวด์ที่สำนักงานก็เข้าไม่ได้เพราะอินเทอร์เน็ตล่ม ทั้งหมดนี้ไม่ใช่เรื่องสมมติ เพราะเราเคยเจอเหตุการณ์ทำนองนี้มาหลายครั้ง
เมื่อระบบต่าง ๆ เชื่อมโยงกันแบบออนไลน์มากขึ้น “จุดล่ม” หนึ่งจุดสามารถส่งผลกระทบได้เป็นลูกโซ่ เช่น ปี 2564 ที่มีเหตุขัดข้องของศูนย์ข้อมูลรัฐแห่งหนึ่ง ส่งผลให้บริการราชการหลายหน่วยหยุดชะงักทั่วประเทศ
ฝนตกหนัก ≠ ต้องล่มทั้งเมือง
สิงคโปร์มีฝนตกหนักกว่าไทยในหลายฤดูกาล แต่เมืองทั้งเมืองกลับเดินต่อได้อย่างราบรื่น ส่วนหนึ่งมาจากระบบระบายน้ำที่มีการลงทุนอย่างจริงจัง และระบบแจ้งเตือนล่วงหน้าที่ใช้งานได้จริง ไม่ใช่แค่การแจ้ง “ฝนตกหนักทั่วไป”
ขณะที่ไทยแม้มีแอปแจ้งเตือน แต่หลายคนก็เริ่มตั้งคำถามว่า “แจ้งแล้วช่วยอะไรได้?” เพราะปัญหาไม่ได้อยู่ที่การแจ้ง แต่คือระบบที่รองรับ “หลังจากรู้แล้ว” ยังไม่ตอบโจทย์
แล้ว “ความพร้อม” ต้องมีหน้าตาแบบไหน?
-
ระบบแจ้งเตือนที่เข้าถึงจริง
ไม่ใช่แค่ในเมืองใหญ่ แต่รวมถึงพื้นที่ห่างไกลที่สัญญาณมือถืออาจยังเข้าไม่ถึง -
โครงสร้างพื้นฐานที่อัปเดตตามยุค
ระบบไฟฟ้า อินเทอร์เน็ต และการขนส่งที่ไม่พังง่ายเพราะฝนตกหรือไฟฟ้ากระชาก -
การฝึกซ้อมและรับมือแบบจำลองจริง
เช่น ซ้อมอพยพเมื่อเกิดอุทกภัยหรือไฟฟ้าล่ม ไม่ใช่แค่มีแผนบนกระดาษ -
ความรู้พื้นฐานที่คนทั่วไปเข้าถึงได้
ไม่ใช่แค่รายงานวิชาการ แต่เป็นคู่มือหรือข้อมูลที่อ่านง่าย เช่น วิธีปฏิบัติตัวเมื่อไฟดับแบบนานหลายชั่วโมง
จากเรื่องเล็กน้อยในแต่ละวัน... อาจเป็นจุดเปลี่ยนทั้งประเทศ
ภัยพิบัติในยุคนี้อาจเริ่มจาก "ฝนตกเบา ๆ" หรือ "ไฟดับชั่วคราว" แต่ถ้าไม่มีการเตรียมพร้อมที่ดีพอ มันอาจกลายเป็นหายนะที่สะเทือนได้ทั้งเมือง
และถ้าสิ่งที่เราเรียกว่า “ปกติ” ทุกวันนี้ คือการที่ต้องลุ้นทุกครั้งว่าจะกลับบ้านได้ตรงเวลาไหมเพราะฝนจะตกหรือไม่ นั่นอาจเป็นสัญญาณว่าเราต้องคิดใหม่ วางระบบใหม่ และเตรียมพร้อมในแบบที่มากกว่าการภาวนาให้ไม่เกิดอะไรขึ้น
