แรงงานไทยกำลังเข้าสู่ ‘ภาวะไม่มีทักษะเพียงพอ’ — ทำไมเราถึงวิ่งตามเทคโนโลยีไม่ทัน?

ปรากฏการณ์: ทักษะตกขบวนในยุคเปลี่ยนผ่าน

แรงงานไทยจำนวนไม่น้อยกำลังเผชิญกับความจริงที่ไม่ง่าย — เรามีแรง แต่ไม่มีทักษะที่โลกต้องการ ไม่ใช่แค่คนไร้งาน แต่แม้แต่คนที่มีงานทำอยู่ ก็เริ่มรู้สึกว่า “สิ่งที่เคยรู้ ใช้ไม่ได้แล้ว” เพราะเครื่องจักรทำแทน หรือระบบใหม่เข้ามาแทนที่ จากรายงานของธนาคารโลก (World Bank) พบว่า ประเทศไทยกำลังเผชิญปัญหา "Skill Mismatch" ในหลายภาคส่วน แรงงานจำนวนมากไม่มีทักษะที่ตลาดต้องการ ขณะที่ตำแหน่งงานใหม่ ๆ ที่ต้องการทักษะดิจิทัลกลับขาดคน

สาเหตุ: โครงสร้างการศึกษา – ระบบฝึกอบรม – วัฒนธรรมการเรียนรู้

1. ระบบการศึกษายังช้าเกินไป

หลายหลักสูตรในระดับอาชีวะและมหาวิทยาลัยยังเน้นทฤษฎีมากกว่าทักษะที่ตลาดงานต้องการจริง การสอน Coding, AI, Data หรือ Soft Skills ยังไม่แพร่หลาย และไม่เข้าใจบริบทของงานจริง

2. การฝึกอบรมในองค์กรยังจำกัด

องค์กรขนาดเล็ก-กลาง (SME) ส่วนใหญ่ไม่มีทรัพยากรในการฝึกอบรมพนักงานอย่างต่อเนื่อง แม้แต่บริษัทใหญ่ก็ยังให้ความสำคัญกับ Productivity มากกว่าการพัฒนาคน

3. คนไทยเรียนแล้วจบ ไม่ได้เรียนตลอดชีวิต

การเรียนรู้ต่อเนื่อง (Lifelong Learning) ยังไม่เป็นวัฒนธรรมในสังคมไทย หลายคนมองว่า “หมดวัยเรียนแล้ว” ก็ไม่จำเป็นต้องอัปเดตทักษะใหม่ ๆ อีก

ผลกระทบ: ช่องว่างที่ใหญ่ขึ้นเรื่อย ๆ

ทักษะที่ขาดหายไม่ได้ส่งผลเฉพาะปัจเจกเท่านั้น แต่ยังส่งผลต่อเศรษฐกิจทั้งระบบ

• ตำแหน่งงานใหม่ด้านเทคโนโลยีไม่มีคนทำ

• รายได้ของแรงงานไม่เพิ่ม เพราะไม่มีทักษะเพิ่ม

• ประเทศเสียโอกาสแข่งขัน เพราะ Productivity โดยรวมต่ำลง

และที่สำคัญคือ "คนรุ่นกลาง" ที่เคยเป็นกำลังหลักของประเทศ กำลังหลุดวงจรเพราะไม่รู้จะเรียนรู้อะไรใหม่ และเริ่มไม่มั่นใจในอนาคตตัวเอง

ทางออก: จากแรงงานเป็นผู้เรียนรู้ตลอดชีวิต

ทางรอดของแรงงานไทยไม่ใช่แค่ “เปลี่ยนอาชีพ” แต่คือ เปลี่ยนวิธีคิดเกี่ยวกับทักษะ

1. เริ่มจากตัวเองก่อน: หาความรู้ฟรีมีอยู่มากมาย

มีแพลตฟอร์มเรียนออนไลน์ฟรีทั้งภาษาไทยและอังกฤษ เช่น ThaiMOOC, Coursera, YouTube คนที่ลงมือเรียนรู้ก่อน จะได้เปรียบ แม้ไม่มีใบปริญญาใหม่

2. ภาครัฐต้องปรับหลักสูตรเร็วขึ้น

หากไม่ปฏิรูประบบการศึกษาและฝึกอบรมแรงงาน การพัฒนาเศรษฐกิจไทยจะชะงักอยู่แค่ “แรงงานราคาถูก”

3. สังคมต้องส่งเสริมวัฒนธรรมการเรียนรู้ใหม่

การเรียนรู้ไม่ใช่เรื่องของเด็กหรือคนเก่ง แต่คือเรื่องของ “ทุกคนที่ยังอยากอยู่รอด” ถ้าเราเปลี่ยนจาก “เรียนเพื่อจบ” เป็น “เรียนเพื่อรอด” ระบบทั้งระบบก็จะค่อย ๆ เปลี่ยนตาม บางครั้งสิ่งที่ยากไม่ใช่การเรียนรู้สิ่งใหม่ — แต่คือการยอมรับว่า "สิ่งที่เคยรู้" อาจไม่พออีกต่อไปแล้ว

ถ้าเราไม่เริ่มตั้งคำถามว่า “วันนี้เรารู้พอหรือยัง?” คำตอบของอนาคตอาจไม่ได้เป็นของเราอีกต่อไปก็ได้

ข้อมูลอ้างอิง

• World Bank Thailand Skill Mismatch Report
• UNESCO Lifelong Learning Framework
• กรมพัฒนาฝีมือแรงงาน กระทรวงแรงงาน