
เราเคยแชร์ข่าวอะไรสักอย่างแล้วมารู้ทีหลังว่า “เฮ้ย มันไม่จริงนี่นา” ไหม? บางครั้งมันแค่เป็นเรื่องตลกหรือข่าวบันเทิงที่ดูไม่น่าจะมีพิษมีภัย แต่ในบางกรณี Fake News อาจนำไปสู่การทำลายชื่อเสียงของใครบางคน บ่อนทำลายความไว้ใจในสังคม หรือทำให้คนตัดสินผิดพลาดแบบไม่รู้ตัวเลยด้วยซ้ำ
สิ่งที่น่ากลัวคือ หลายครั้งเราไม่ได้ตั้งใจเลยด้วยซ้ำที่จะเป็น “ส่วนหนึ่ง” ของการกระจายข่าวปลอม บางโพสต์ดูเหมือนมาจากคนรู้จัก บางคลิปมาในรูปแบบข่าวด่วน หรือบางเนื้อหามีคำว่า "ด่วนมาก!" หรือ "แชร์ต่อด้วย" จนดูน่าเชื่อถือ ทั้งหมดนี้ทำให้เราตัดสินใจเร็ว แชร์เร็ว และทำร้ายใครบางคนไปโดยไม่รู้ตัว
Fake News ทำร้ายใครได้บ้าง?
-
ตัวบุคคล — ไม่ว่าจะเป็นคนดัง บุคคลธรรมดา หรือเหยื่อในคดีบางเรื่อง ข่าวปลอมสามารถทำให้เขาถูกสังคมตัดสิน ทั้งที่ไม่มีโอกาสได้อธิบาย
-
ชุมชนหรือองค์กร — การกล่าวหาผิดพลาดเกี่ยวกับองค์กร กลุ่มชาติพันธุ์ หรือศาสนา อาจสร้างความแตกแยกและความหวาดระแวงระหว่างกัน
-
ตัวเราเอง — คนที่แชร์ข่าวปลอมอาจสูญเสียความน่าเชื่อถือ หรือกลายเป็นเป้าการฟ้องร้องโดยไม่ตั้งใจ
เราจะระวังตัวอย่างไร?
-
อย่ารีบแชร์ทันที แม้จะมาจากคนรู้จัก
-
เช็กแหล่งข้อมูลก่อน เช่น สถาบันการศึกษา หน่วยงานภาครัฐ หรือองค์กรอิสระที่เชื่อถือได้ เช่น Thai Media Fund หรือ AFP Fact Check
-
ดูชื่อเว็บไซต์ปลายทางให้ดี เว็บไซต์ปลอมมักใช้ชื่อใกล้เคียงของจริง
-
ถ้ามีข้อสงสัย ให้รอดูก่อน หรือลองค้นหาเพิ่มเติมว่าแหล่งอื่นรายงานเรื่องเดียวกันหรือไม่
การเป็น "คนแชร์ข่าวดี ๆ" อาจจะไม่เท่าทันกับความรู้สึกของการเป็น "คนแรกที่รู้ข่าว" แต่มันคือสิ่งที่ช่วยให้สังคมปลอดภัยและน่าอยู่ขึ้น ถ้าอยากให้ความจริงเป็นที่ยอมรับในโลกที่เต็มไปด้วยข้อมูลหลอกลวง เราอาจต้องเริ่มจากนิ้วโป้งของเรานี่แหละ… คิดก่อนแชร์ แค่นี้ก็ช่วยโลกไปได้อีกเยอะเลย
เครดิตข้อมูล:
- Thai Media Fund
- AFP Fact Check
- ศูนย์ต่อต้านข่าวปลอมประเทศไทย (anti-fake news center)