เมื่อเทคโนโลยีกลายเป็นโครงสร้างพื้นฐานใหม่ของชาติ
ในอดีต เราเคยพูดถึง “ถนน น้ำ ไฟ” เป็นโครงสร้างพื้นฐานสำคัญของประเทศ แต่ในยุคที่ข้อมูลคือทรัพยากรใหม่ — ปัญญาประดิษฐ์ (AI) กำลังกลายเป็น “โครงสร้างพื้นฐานทางดิจิทัล” ที่รัฐบาลไทยกำลังลงทุนครั้งใหญ่ เม็ดเงิน 15,400 ล้านบาท ไม่ใช่เพียงแค่การสร้างศูนย์ AI หรือซื้อเครื่องเซิร์ฟเวอร์เท่านั้น แต่เป็นการวางรากฐานให้ “ระบบคิดของชาติ” ที่จะสนับสนุนทั้งเศรษฐกิจ การศึกษา สาธารณสุข และความมั่นคงในอนาคต
แล้วงบก้อนนี้ไปอยู่ตรงไหน?
1. Supercomputer และศูนย์กลาง AI
หนึ่งในหัวใจของการลงทุนคือการสร้าง “โครงสร้างพื้นฐานคอมพิวเตอร์สมรรถนะสูง” (AI Infrastructure) ที่หน่วยงานหลักอย่าง สวทช. และ สพธอ. จะดูแล ซึ่งจะเปิดให้ทั้งภาครัฐ ภาคเอกชน และสตาร์ทอัพเข้าถึงได้
2. แพลตฟอร์มกลางสำหรับหน่วยงานรัฐ
มีการวางระบบให้ AI เข้าไปช่วยในกระบวนการของรัฐ เช่น การวิเคราะห์ข้อมูลสุขภาพ สถิติทางเศรษฐกิจ หรือระบบคัดกรองเอกสารอัตโนมัติ เพื่อลดภาระของเจ้าหน้าที่และเพิ่มประสิทธิภาพ
3. ส่งเสริมผู้ประกอบการและบุคลากร
อีกส่วนหนึ่งของงบประมาณถูกใช้กับการอบรมบุคลากร และสนับสนุนสตาร์ทอัพสาย AI ให้สามารถพัฒนาเทคโนโลยีได้จริง และแข่งขันได้ในระดับสากล
ใครจะได้ประโยชน์จากโครงสร้างนี้?
องค์กรขนาดใหญ่และผู้มีต้นทุนด้านเทคโนโลยี
แน่นอนว่าองค์กรที่มีทรัพยากรพร้อมจะเข้าถึงโครงสร้าง AI ได้ง่ายที่สุด พวกเขาสามารถนำข้อมูลเดิมมาฝึกโมเดล วิเคราะห์พฤติกรรมลูกค้า และสร้างนวัตกรรมใหม่ในอุตสาหกรรมตนเอง
สตาร์ทอัพและนักพัฒนา
การเปิดให้เข้าถึง supercomputer และเครื่องมือ AI ช่วยลดต้นทุนในการเริ่มต้น สตาร์ทอัพสามารถใช้แพลตฟอร์มกลางทดลองเทคโนโลยีใหม่ หรือฝึกโมเดลภาษาไทยได้อย่างมีประสิทธิภาพ
ประชาชนทั่วไป
แม้จะไม่ได้ใช้โมเดล AI โดยตรง แต่ประชาชนจะได้รับผลจากระบบที่ดีขึ้น เช่น บริการภาครัฐที่เร็วขึ้น ระบบสาธารณสุขที่วิเคราะห์ได้ลึกขึ้น และบริการอัตโนมัติที่ใช้งานง่ายกว่าเดิม
ความท้าทาย: จะลดช่องว่างหรือขยายความเหลื่อมล้ำ?
หากไม่มีการออกแบบนโยบายให้ครอบคลุม
การลงทุน AI โดยไม่มีมาตรการป้องกันความเหลื่อมล้ำ อาจทำให้เฉพาะกลุ่มที่มีทุนเข้าถึงระบบใหม่ได้ ส่วนกลุ่มเปราะบางกลับถูกทิ้งไว้ข้างหลัง — ทั้งในแง่โอกาสทางเศรษฐกิจ และการเข้าถึงบริการ
คำถามเรื่องความโปร่งใส
ระบบ AI มีพลังมากก็จริง แต่ถ้าไม่มีความโปร่งใสในการเก็บข้อมูล การตั้งค่าโมเดล หรือการใช้งาน ก็อาจกลายเป็นเครื่องมือที่กดทับมากกว่าส่งเสริม สุดท้าย…การลงทุน AI ไม่ใช่เรื่องของเทคโนโลยีล้วน ๆ แต่คือการออกแบบอนาคตของสังคม ถ้าเราไม่เริ่มตั้งคำถามว่า “ใครควบคุมโครงสร้างนี้” และ “ใครถูกละเลย” โอกาสทองอาจกลายเป็นกับดักดิจิทัลที่ย้อนแย้งกับคำว่า ‘พัฒนา’
แหล่งข้อมูล:
- แผนยุทธศาสตร์ AI แห่งชาติ (กระทรวงดิจิทัลฯ)
- ศูนย์เทคโนโลยีอิเล็กทรอนิกส์และคอมพิวเตอร์แห่งชาติ (NECTEC)
- แผนแม่บทการพัฒนาเศรษฐกิจดิจิทัลไทย
