
เราทุกคนเคยรู้สึกแปลก ๆ เวลาที่เปิดแอปแล้วเจอโฆษณาที่เหมือนรู้ว่าเราคิดอะไรอยู่ หรือคลิปวิดีโอที่มาแบบพอดิบพอดีจนน่าตกใจ เหมือนมีใครกำลังแอบอ่านใจเรา — ทั้งที่จริงแล้ว “ใคร” นั้นก็คือ AI หรือระบบอัจฉริยะที่เรียนรู้พฤติกรรมจากข้อมูลที่เราทิ้งไว้ทุกวัน
แต่พอระบบรู้จักเรามากขึ้น คำถามก็คือ "เรายังรู้จักตัวเองอยู่แค่ไหน?"
ข้อมูลที่กลายเป็นตัวเรา
ทุกการค้นหา ทุกการกดไลก์ ทุกการหยุดดูคลิปแม้แค่ไม่กี่วินาที ล้วนกลายเป็น “ข้อมูล” ที่ AI ใช้สร้างภาพจำของเราขึ้นมา
เช่น หากคุณดูวิดีโอทำอาหารเกาหลีเพียงไม่กี่ครั้ง TikTok หรือ YouTube อาจคิดว่าคุณเป็นแฟนตัวยงของเกาหลีไปเลย และจากนั้น...ทุกอย่างในฟีดก็กลายเป็นเกาหลีหมด
คำถามคือ: สิ่งที่เราเห็นซ้ำ ๆ นั้นเป็นสิ่งที่เราชอบอยู่แล้ว หรือเป็นเพราะมันถูก "ป้อน" จนเราคิดว่าเราชอบ?
อัตลักษณ์ที่ถูกคัดกรองโดยอัลกอริธึม
ก่อนหน้านี้ การค้นหาตัวตนอาจเป็นเรื่องของประสบการณ์ การตั้งคำถามกับโลก หรือแม้แต่ความเงียบในใจ
แต่วันนี้ เรากลับอยู่ในโลกที่อัลกอริธึม “ช่วย” เราตัดสินใจเกือบทุกอย่าง ตั้งแต่เพลงที่ฟัง ซีรีส์ที่ดู จนถึงคนที่เราอาจจะชอบบนแอปหาคู่
แม้มันจะสะดวก แต่มันก็ทำให้เราเริ่มสงสัยว่า...
"สิ่งที่เราเลือกนั้น เป็นเพราะเราอยากเลือกเอง หรือเพราะระบบอยากให้เราเลือก?"
การมองเห็นที่ถูกชี้นำ
เมื่อระบบรู้ว่าเราชอบอะไร มันก็จะพาเราไปเจอแต่สิ่งนั้นซ้ำ ๆ — สร้าง "ห้องสะท้อนเสียง" หรือ echo chamber ที่ทำให้เรารู้สึกว่าโลกทั้งใบก็คิดแบบเรา
ลองคิดดูว่า ถ้า AI เลือกให้เราทุกอย่างตั้งแต่เนื้อหาไปจนถึงอารมณ์ในแต่ละวัน แล้ว “ความเป็นตัวเรา” จะเหลืออยู่ตรงไหน?
บางทีเราอาจต้องย้อนกลับมาฟังตัวเองมากขึ้นอีกนิด ไม่ใช่แค่ฟังเสียงจากหน้าจอ
การเป็น “ตัวเอง” ในยุคที่ข้อมูลรู้จักเราดีเกินไป อาจไม่ได้หมายถึงการหนีจากระบบ แต่คือการรู้ทันมัน และเลือกสิ่งที่อยากเป็น ด้วยสติ ไม่ใช่แค่ตาม
เพราะสุดท้ายแล้ว... การมีตัวตน อาจไม่ได้ขึ้นอยู่กับว่าใครรู้จักเราแค่ไหน แต่อยู่ที่ว่าเรายังรู้จักตัวเองดีแค่ไหนต่างหาก