หากพูดถึง NFT เมื่อไม่กี่ปีก่อน ภาพจำของหลายคนคือภาพศิลปะดิจิทัลราคาสูงลิ่ว การเก็งกำไรที่ดุเดือด และความคลั่งไคล้ที่มาเร็วไปเร็ว จนกระทั่งตลาดเข้าสู่ "ฤดูหนาว" ที่ยาวนาน หลายคนอาจปักธงไปแล้วว่า "NFT ตายแล้ว" แต่ในความเงียบงันนั้น เทคโนโลยีเบื้องหลังของมันกลับไม่เคยหยุดพัฒนา คำถามสำคัญในวันนี้จึงไม่ใช่ว่า NFT คืออะไร แต่คือมันกำลังจะกลายเป็นอะไรต่อไป
NFT คืออะไร (กันแน่)
NFT หรือ Non-Fungible Token คือ "โทเค็นดิจิทัล" ที่มีลักษณะเฉพาะตัว ไม่สามารถทดแทนกันได้ (Non-Fungible) มันทำงานอยู่บนเทคโนโลยีบล็อกเชน (Blockchain) ซึ่งทำหน้าที่เหมือนสมุดบัญชีสาธารณะที่ทุกคนเข้าถึงได้และแก้ไขย้อนหลังไม่ได้ สิ่งสำคัญที่ต้องทำความเข้าใจคือ NFT ไม่ใช่ตัวไฟล์ภาพหรือเพลง แต่เป็น "โฉนดดิจิทัล" หรือ "ใบรับรอง" ที่พิสูจน์ว่าใครคือเจ้าของสินทรัพย์ชิ้นนั้น ๆ ลองนึกถึงภาพวาดโมนาลิซา ใคร ๆ ก็สามารถมีภาพพิมพ์หรือโปสการ์ดได้ (เหมือนการเซฟไฟล์ .jpg) แต่มีเพียงพิพิธภัณฑ์ลูฟวร์เท่านั้นที่เป็นเจ้าของภาพวาดต้นฉบับตัวจริง NFT ทำหน้าที่คล้ายกันในโลกดิจิทัล คือการมอบสิทธิ์ความเป็นเจ้าของที่ตรวจสอบได้ให้กับไฟล์นั้น
ปรากฏการณ์ที่ (เคย) คลั่งไคล้
ช่วงปี 2021-2022 คือยุคทองของการเก็งกำไร NFT เราได้เห็นโปรเจกต์อย่าง CryptoPunks หรือ Bored Ape Yacht Club (BAYC) ที่มีราคาทะยานขึ้นไปหลายสิบล้านบาท ศิลปินอย่าง Beeple ขายงานศิลปะ NFT ได้ในราคากว่า 69 ล้านดอลลาร์สหรัฐ กระแสนี้ถูกขับเคลื่อนด้วยความคาดหวัง การเก็งกำไร และการมองหา "ชุมชน" ในโลกดิจิทัล แต่เมื่อฟองสบู่แตก มูลค่าก็ดิ่งลงอย่างรวดเร็ว ทำให้นักลงทุนจำนวนมากสูญเสีย และทำให้ภาพลักษณ์ของ NFT ติดลบในสายตาคนทั่วไป
แล้ววันนี้ NFT 'ตาย' ไปแล้วหรือยัง?
ถ้าหมายถึงกระแสเก็งกำไรแบบบ้าคลั่ง คำตอบคือ "ใช่" มันได้แผ่วลงไปมาก (หรืออาจจะตายไปแล้ว) แต่ถ้าหมายถึง "เทคโนโลยี" คำตอบคือ "ไม่" สิ่งที่เกิดขึ้นคือการ "คัดกรอง" นักเก็งกำไรที่หวังรวยเร็วออกไป และเปิดทางให้นักพัฒนาและผู้ประกอบการที่มองเห็น "ประโยชน์ใช้สอย" (Utility) ของมันจริง ๆ เข้ามาแทนที่ ตลาดกำลังเปลี่ยนโฟกัสจาก "ศิลปะเพื่อเก็งกำไร" ไปสู่ "เทคโนโลยีเพื่อการใช้งาน"
NFT ในร่างใหม่: เทคโนโลยีเบื้องหลังที่เริ่มมีประโยชน์
เมื่อพายุเก็งกำไรสงบลง เราเริ่มเห็นการนำ NFT ไปประยุกต์ใช้ในรูปแบบที่จับต้องได้มากขึ้น และนี่คือสิ่งที่ทำให้มันยังคง "น่าสนใจ"
ตั๋วคอนเสิร์ตและอีเวนต์ (Ticketing)
นี่คือหนึ่งในการใช้งานที่ชัดเจนที่สุด ตั๋ว NFT ช่วยแก้ปัญหาตั๋วผีหรือการปลอมแปลงตั๋ว เพราะทุกอย่างตรวจสอบได้บนบล็อกเชน ผู้จัดงานสามารถตั้งโปรแกรมให้ได้รับส่วนแบ่งรายได้ทุกครั้งที่มีการขายต่อตั๋ว (Resale) และตั๋วใบนี้ยังสามารถกลายเป็น "ของที่ระลึกดิจิทัล" (Collectible) หลังจบงานได้อีกด้วย
การยืนยันตัวตนและสิทธิ์ (Digital Identity & Access)
NFT สามารถทำหน้าที่เป็นบัตรสมาชิกดิจิทัล (Membership Pass) เพื่อเข้าถึงสิทธิพิเศษ ชุมชนออนไลน์ หรือบริการต่าง ๆ นอกจากนี้ยังสามารถใช้เป็นหลักฐานการเข้าร่วมงาน (POAP - Proof of Attendance Protocol) หรือแม้กระทั่งการใช้เป็นเอกสารรับรอง เช่น วุฒิการศึกษา หรือใบอนุญาต ที่ยากต่อการปลอมแปลง
สินทรัพย์ในเกม (In-Game Assets)
แม้จะยังอยู่ในช่วงเริ่มต้น แต่เป้าหมายคือการให้ผู้เล่น "เป็นเจ้าของ" ไอเทมในเกมอย่างแท้จริง ไม่ใช่แค่ "เช่า" จากผู้พัฒนาเกม ไอเทม NFT อาจสามารถนำไปใช้ข้ามเกม หรือซื้อขายในตลาดได้อย่างอิสระ (แม้ในทางปฏิบัติจะยังมีความท้าทายสูง)
การเชื่อมโยงกับโลกจริง (Real-World Assets - RWAs)
นี่คือเทรนด์ที่กำลังมาแรง คือการนำสินทรัพย์ในโลกจริง เช่น อสังหาริมทรัพย์ ทองคำ หรือของสะสมหรู มาแปลงเป็น NFT (Tokenize) เพื่อให้สามารถแบ่งสัดส่วนความเป็นเจ้าของและซื้อขายได้ง่ายขึ้นในตลาดโลก การเดินทางของ NFT จากจุดสูงสุดที่น่าตื่นตา สู่ช่วง "ฤดูหนาว" ที่เงียบงัน ได้คัดกรองนักเก็งกำไรออกไป และเปิดพื้นที่ให้นักพัฒนาเข้ามาแทนที่ วันนี้มันอาจไม่ใช่ "ตั๋วสู่ความรวย" ที่ทุกคนใฝ่ฝัน แต่มันกำลังกลายเป็น "เครื่องมือ" ชิ้นใหม่ที่รอการพิสูจน์ บางที...การที่ NFT ไม่ได้อยู่บนหน้าสื่อทุกวัน อาจเป็นสัญญาณที่ดีที่สุดว่ามันกำลังเริ่มทำงานจริง ๆ เสียที
