ลองมองรอบตัวคุณตอนนี้ — คอนโดที่คุณอยู่เป็นของคุณหรือของธนาคาร? เพลงในเพลย์ลิสต์เป็นของคุณจริงไหม หรือเป็นแค่สิทธิ์ในการฟังชั่วคราว? แม้แต่โปรแกรมที่คุณใช้ทำงาน ก็อาจเป็นเพียงบริการรายเดือน ไม่ใช่ทรัพย์สินถาวรที่คุณถือครอง
นี่ไม่ใช่เรื่องเล็ก เพราะเรากำลังเข้าสู่ยุคที่เรียกว่า เศรษฐกิจเช่า (rental economy) อย่างเต็มตัว
จาก "เจ้าของบ้าน" สู่ "ผู้เช่าระยะยาว"
คนรุ่นใหม่จำนวนมากเลือกเช่าคอนโด แทนที่จะกู้ซื้อบ้าน เพราะต้นทุนในการถือครองสูงขึ้นอย่างต่อเนื่อง ขณะเดียวกันกฎเกณฑ์การใช้ชีวิตก็ผันตัวตาม — การเช่ากลายเป็นทางเลือกที่ “คล่องตัว” กว่า
เพลง ภาพยนตร์ และซอฟต์แวร์: มีแต่สิทธิ์ใช้ ไม่ใช่กรรมสิทธิ์
แทบทุกอย่างที่เราใช้ในชีวิตดิจิทัล — จาก Netflix ไปจนถึง Photoshop — เราไม่ได้เป็นเจ้าของแม้แต่นิดเดียว แต่เราจ่ายเงินเพื่อ “สิทธิ์การเข้าถึง” ซึ่งบริษัทสามารถยกเลิกได้ตลอดเวลา
สิ่งนี้สะท้อนความเปลี่ยนแปลงในแนวคิดเรื่องทรัพย์สินส่วนบุคคลแบบเดิม ๆ ไปอย่างสิ้นเชิง
เทคโนโลยีคือปัจจัยเร่ง
การเปลี่ยนแปลงนี้เกิดขึ้นอย่างรวดเร็วเพราะเทคโนโลยีเอื้อให้การเข้าถึงทรัพยากรต่าง ๆ เป็นเรื่องง่าย — แทนที่จะซื้อรถ เราแค่เรียกรถผ่านแอป แทนที่จะซื้อเพลง เราเลือกสมัคร Spotify รายเดือน
ความสะดวกสบายทำให้คนจำนวนมากไม่รู้สึกถึงการ “สูญเสียความเป็นเจ้าของ” เพราะชีวิตดูเหมือนได้มากขึ้นในราคาที่ต่ำลง
แล้วเรายังเป็นเจ้าของอะไรได้อยู่บ้าง?
อาจเป็นคำถามที่ฟังดูแหลมคม แต่ก็ปฏิเสธไม่ได้ว่าท่ามกลางคลื่นแห่งการเช่า — สิ่งที่เรามีอยู่จริงอาจมีแค่นามบัตร, บัญชีผู้ใช้ และรหัสผ่านต่าง ๆ ที่ผูกไว้กับบริการเหล่านี้
ในแง่หนึ่ง นี่อาจเป็นการปลดปล่อยจากพันธะของ “ความเป็นเจ้าของ”
แต่ในอีกแง่หนึ่ง มันคือความเปราะบางที่เราต้องระวัง เพราะเมื่อการเข้าถึงขึ้นอยู่กับเงื่อนไขของคนอื่น เราอาจไม่มีอำนาจในการกำหนดอะไรเลย
