“ทำไมเราถึงขัดขาตัวเอง ทั้งที่รู้ว่าควรไปต่อ?”

คุณเคยรู้สึกไหมว่าอยากทำบางอย่างมาก—สมัครงานใหม่, เริ่มต้นธุรกิจ, หรือลงมือเรียนสิ่งที่ฝัน—แต่สุดท้ายกลับหาข้ออ้างให้ตัวเองถอยออกมาทุกครั้ง?

ปรากฏการณ์นี้มีชื่อเรียกทางจิตวิทยาว่า self-sabotage หรือการ "ขัดขาตัวเอง" อย่างเงียบ ๆ โดยที่บางทีก็ไม่รู้ตัว มันคือภาวะที่เราเลือกจะเลี่ยง เปลี่ยนใจ หรือทำลายโอกาสของตัวเอง ทั้งที่จริง ๆ ก็รู้ว่ามันคือสิ่งที่ควรทำ

แล้วเราทำแบบนั้นไปทำไม?

เบื้องหลังของ self-sabotage มักไม่ได้เกิดจากความขี้เกียจ หรือไม่มีวินัยเสมอไป แต่มาจาก “ความกลัว” ที่แฝงอยู่ในใจ — กลัวล้มเหลว, กลัวถูกตัดสิน, กลัวไม่ดีพอ หรือแม้แต่กลัวว่า ถ้าสำเร็จแล้วชีวิตจะเปลี่ยนไปจนรับมือไม่ไหว

ยกตัวอย่างง่าย ๆ:
คนคนหนึ่งอยากเปิดร้านกาแฟของตัวเอง เขาศึกษาทุกอย่างมานานหลายเดือน แต่พอถึงเวลาต้องตัดสินใจลาออกจากงานประจำ กลับเริ่มหาข้ออ้างว่า “ยังไม่พร้อม”, “ต้องเก็บเงินอีกหน่อย”, “เศรษฐกิจยังไม่ดี”
ฟังดูสมเหตุสมผลทั้งหมดใช่ไหม? แต่จริง ๆ แล้ว สิ่งที่เขากลัวคือการสูญเสียความมั่นคง และต้องเผชิญกับความไม่แน่นอน

การไม่กล้าเริ่มต้น = การเลือกความคุ้นเคย

สมองมนุษย์ถูกออกแบบมาให้รักความปลอดภัย เมื่อมีสิ่งใหม่ ๆ เข้ามา มันจะส่งสัญญาณเตือนทันทีว่ามี “ความเสี่ยง” และสิ่งที่ดูสบายใจกว่าคือ การอยู่กับที่ แม้จะรู้สึกอึดอัดบ้าง

การ “รู้ว่าควรเปลี่ยน แต่ยังไม่เปลี่ยน” จึงไม่ใช่ความอ่อนแอ แต่เป็นกลไกเอาตัวรอดตามธรรมชาติ เพียงแต่มันไม่ใช่กลไกที่ทำให้เราเติบโต

บางทีการเริ่มต้น ไม่ได้แปลว่าเราต้องพร้อม 100% แต่แค่ยอมรับว่าความกลัวนั้น “มีอยู่” และยัง “ไปต่อได้” แม้มันจะอยู่ตรงนั้นเสมอ
ถ้าวันนี้คุณรู้ตัวว่ากำลังขัดขาตัวเองอยู่ — บางทีแค่ก้าวเล็ก ๆ ก็อาจพาไปไกลกว่าที่คุณคิด