AI Act คืออะไร และทำไมจึงสำคัญ
AI Act คือกฎหมายควบคุมการใช้ปัญญาประดิษฐ์ฉบับแรกของโลก ซึ่งออกโดยสหภาพยุโรป (EU) เพื่อกำหนดกรอบการใช้ AI อย่างมีจริยธรรม ปลอดภัย และไม่ละเมิดสิทธิมนุษยชน โดยมีการจัดระดับความเสี่ยงของระบบ AI ตั้งแต่ Minimal Risk → High Risk → Unacceptable และแต่ละระดับจะมีข้อกำหนดต่างกัน เช่น ต้องมีการบันทึกข้อมูล, เปิดเผยว่าผู้ใช้กำลังสื่อสารกับ AI, หรือห้ามใช้งานเลยในบางกรณี
แล้วเกี่ยวอะไรกับบริษัทไทย?
แม้ AI Act จะใช้ในยุโรป แต่ธุรกิจในไทยที่มีเป้าหมายจะขยายบริการหรือผลิตภัณฑ์ไปยังตลาด EU — โดยเฉพาะ SaaS, fintech, healthtech และ startup ที่ใช้ AI — จะต้อง “ปฏิบัติตาม” กฎหมายฉบับนี้ หากไม่ต้องการถูกแบนหรือโดนปรับจำนวนมหาศาล
ตัวอย่างชัด ๆ: บริษัทไทยที่ให้บริการ API AI
หากคุณพัฒนาโมเดล AI ที่ตรวจจับอารมณ์ หรือคัดกรองข้อมูลผู้ใช้ในแบบ “High Risk” เช่น AI วิเคราะห์ใบหน้า, AI สัมภาษณ์งาน หรือระบบให้คำแนะนำทางการแพทย์ — คุณต้องแสดงความโปร่งใสในการประมวลผล, ให้สิทธิผู้ใช้งานถอนความยินยอม และมีเอกสารการเทรนโมเดลที่ตรวจสอบได้
ผลกระทบในเชิงลึก: โอกาสหรืออุปสรรค?
AI Act ไม่ได้มีแต่ข้อจำกัด แต่มองอีกด้านก็คือ “มาตรฐานใหม่” ที่จะกลายเป็น global benchmark ในอนาคต เช่นเดียวกับที่ GDPR เคยสร้างแรงกระเพื่อมไปทั่วโลกมาแล้ว
Startup ไทยที่พร้อมปรับตัว จะได้เปรียบ
บริษัทที่มีระบบจัดการข้อมูลดีอยู่แล้ว จะสามารถใช้โอกาสนี้สร้างความเชื่อมั่นในระดับสากล และเป็นทางผ่านเข้าสู่ตลาดยุโรปที่ต้องการ “AI ที่ไว้ใจได้” มากขึ้นทุกวัน
แต่ถ้าไม่พร้อม…?
Startup ขนาดเล็กที่พึ่งพาโมเดลจากภายนอก เช่น ใช้ API จากบริษัทต่างประเทศ อาจเผชิญปัญหาเรื่อง compliance ที่ตรวจสอบไม่ได้ ส่งผลให้ถูกตัดขาดจากตลาดหรือ partner ที่ต้องการมาตรฐานเดียวกับ AI Act
มองอนาคต: ไทยควรมีกฎหมายแบบนี้ด้วยไหม?
กฎหมาย AI ในไทยยังอยู่ในขั้นตอนของการศึกษาและร่างเบื้องต้นโดยหน่วยงานอย่าง ETDA และ DEPA แม้ยังไม่ชัดเจนว่าจะเข้มข้นแบบ EU หรือไม่ แต่ถ้ากระแสโลกผลักดันให้ “การใช้ AI อย่างโปร่งใส” เป็นข้อบังคับทั่วไป ไทยก็หลีกเลี่ยงไม่พ้นที่ต้อง “ตามให้ทัน”
ถ้าเราไม่เริ่มสร้างมาตรฐานตั้งแต่วันนี้ วันหนึ่งอาจต้องปรับตัวแบบเร่งด่วนภายใต้เงื่อนไขของคนอื่น
การเข้าใจก่อน จะทำให้เลือกทางได้เอง โดยไม่ต้องรอให้ใครมากำหนดให้
ข้อมูลอ้างอิง
- European Commission – The Artificial Intelligence Act
- The Center for AI and Digital Policy (CAIDP)
- ETDA Thailand – การเตรียมความพร้อมของไทยต่อกฎหมาย AI ระดับสากล
