AI Feudalism คืออะไร?
คำนี้อาจฟังดูแปลกหู แต่กำลังอธิบายโลกใบนี้ได้อย่างตรงไปตรงมา — แบบเจ็บแสบ ลองจินตนาการว่าโลกดิจิทัลในอนาคตไม่ได้เปิดเสรีเหมือนที่เราคิด แต่กลับถูกควบคุมโดย “เจ้าที่ดินยุคใหม่” ซึ่งไม่ใช่ขุนนางหรือราชวงศ์ แต่คือบริษัทเทคโนโลยียักษ์ใหญ่ที่ครอบครองข้อมูล ปัญญาประดิษฐ์ และแพลตฟอร์มที่เราต้องพึ่งพา
จากระบบศักดินา → สู่ระบบ AI
ในอดีต “ระบบศักดินา” คือโครงสร้างอำนาจที่กระจุกตัวอยู่กับชนชั้นปกครอง ขณะที่ประชาชนต้องทำงานหรือส่งส่วยเพื่อเข้าถึงทรัพยากรบางอย่าง สิ่งที่เกิดขึ้นกับ AI ทุกวันนี้ก็ไม่ต่างกันนัก
เปรียบเทียบโครงสร้างอำนาจ
จาก “ที่ดิน” → กลายเป็น “ข้อมูล” จาก “ขุนนาง” → กลายเป็น “Big Tech” จาก “แรงงาน” → กลายเป็น “ผู้ใช้ที่ถูกเก็บข้อมูลตลอดเวลา”
การกระจุกตัวของ AI: เรื่องใกล้ตัวกว่าที่คิด
ทุกวันนี้ โมเดล AI ชั้นนำถูกพัฒนาและควบคุมโดยไม่กี่บริษัท เช่น OpenAI, Google DeepMind, Anthropic, Meta หรือฝั่งจีนอย่าง Baidu และ Alibaba Cloud สิ่งที่น่ากังวลคือ — เราส่วนใหญ่ไม่สามารถเข้าถึงได้เต็มที่
อุปสรรคที่ผู้ใช้ทั่วไปเผชิญ
ต้องจ่ายเงินรายเดือนเพื่อเข้าถึง “AI ที่ดีที่สุด” ไม่สามารถตรวจสอบได้ว่า AI วิเคราะห์หรือใช้ข้อมูลอะไร ไม่รู้ว่า AI ทำงานอย่างไร และถูกเทรนบนอะไรบ้าง ทั้งหมดนี้คือสัญญาณของระบบที่เรียกว่า AI Feudalism
ชนชั้นใหม่: ผู้พัฒนา AI กับผู้ใช้ AI
ความเหลื่อมล้ำใหม่เริ่มชัดเจนขึ้นในยุคดิจิทัล แม้แต่ในประเทศที่พัฒนาแล้ว — คนบางกลุ่มสามารถฝึก AI ส่วนตัว ใช้โมเดล open-source และปรับแต่งให้เหมาะกับธุรกิจตัวเองได้ แต่คนอีกกลุ่มจำนวนมากกลับติดอยู่ในระบบที่ “ล็อก” ให้ใช้งานได้แค่บางแบบ โดยไม่มีสิทธิ์เลือกหรือดัดแปลง
เราควรทำอย่างไร?
หากไม่อยากเป็น “ไพร่ดิจิทัล” ที่ใช้ AI โดยไม่มีสิทธิ์ในข้อมูลของตัวเอง — ต้องเริ่มจากโครงสร้างที่โปร่งใสและเท่าเทียมมากขึ้น
แนวทางที่เป็นไปได้
ผลักดัน AI ที่เป็นของส่วนรวม เช่น open-source AI หรือระบบที่เปิดเผยโค้ดและ dataset สนับสนุน AI ภาครัฐที่โปร่งใส ให้ตรวจสอบได้ และไม่ผูกขาด ให้ประชาชนมี สิทธิ์ในการควบคุมข้อมูล ที่ AI จะเรียนรู้ เปิดโอกาสให้คนถอนข้อมูลของตัวเองออกจากระบบ หากไม่ต้องการให้ใช้ สร้างความรู้พื้นฐานด้าน AI ไม่จำเป็นต้องเป็นนักพัฒนา แต่ต้องรู้พอจะไม่ถูกควบคุม
ยุคศักดินาเก่า vs ศักดินาใหม่
ยุคเก่า: อำนาจผ่าน “ที่ดิน” ยุคใหม่: อำนาจผ่าน “ข้อมูลและโค้ด” เราอาจไม่ต้องลุกฮือ แต่ต้องลืมตาให้กว้างขึ้น และถามตัวเองให้ชัดว่า... เราจะอยู่ในยุค AI Feudalism แบบเป็นไพร่ — หรือเป็นพลเมืองกันแน่?
