“อัปเกรดตัวตน หรืออัปเกรดแค่แอป?” — คำถามที่คนยุคดิจิทัลอาจยังไม่กล้าตอบ

อัปเดตชีวิต = อัปเดตแอป?

ในแต่ละสัปดาห์ เราได้รับการแจ้งเตือนให้อัปเดตแอปพลิเคชันในโทรศัพท์ อีเมลแจ้งฟีเจอร์ใหม่ ๆ ปรากฏบนหน้าจออย่างไม่ขาดสาย ชีวิตเรากลายเป็นวัฏจักรของการ "กดอัปเดต" จนแทบลืมตั้งคำถามว่า...สิ่งที่เปลี่ยนไปนั้นคือเครื่องมือ หรือคือเรา?

โลกที่เทคโนโลยี “คิดแทน” เรามากขึ้นทุกวัน

เรายอมให้แอปช่วยตัดสินใจแทบทุกอย่าง ไม่ว่าจะเป็นทางลัดการเดินทาง เพลงที่ควรฟัง หรือแม้แต่คนที่ควรออกเดต แต่ในขณะที่เทคโนโลยีช่วยให้ชีวิตสะดวกขึ้น คำถามที่น่ากลัวกว่าคือ — เรากำลัง “เปลี่ยนแปลงตัวตน” ของเราให้สอดรับกับระบบนั้นหรือไม่?

ตัวอย่าง: อัลกอริธึมกำหนดไลฟ์สไตล์

ลองนึกดูว่าเราดูคอนเทนต์อะไรบ้างใน 1 วัน แล้วตั้งคำถามว่า “นี่เราชอบเอง หรือระบบคิดว่าเราควรชอบ?” การเสพข้อมูลที่ถูกคัดเลือกมาแล้ว อาจทำให้เราค่อย ๆ กลายเป็นคนที่ระบบ “ปรับแต่ง” ขึ้นมาโดยไม่รู้ตัว

ผลกระทบต่อ “ตัวตน” ที่มองไม่เห็น

การอัปเกรดแอปคือการเพิ่มฟีเจอร์ แต่การอัปเกรดตัวตนควรเป็นการ “ตั้งคำถามกับตัวเอง” มากกว่า เรากำลังอยู่ในยุคที่เทคโนโลยีสามารถ “จำลอง” ตัวเราได้อย่างแม่นยำพอสมควร แล้วสิ่งไหนล่ะที่ยังเป็นของเราอยู่จริง ๆ?

เทคโนโลยีรู้จักเราเกินไป

ระบบแนะนำ (Recommendation Systems) ใช้ข้อมูลจากพฤติกรรมเดิม ๆ ของเราในการพยากรณ์อนาคต แต่เมื่อเราตอบสนองตามที่ระบบแนะนำ มันก็ยิ่งตอกย้ำภาพจำเดิมของตัวตน แล้วความเปลี่ยนแปลงที่แท้จริงยังมีที่ยืนอยู่ไหม?

อัปเกรดตัวตน: ทางรอดของมนุษย์ในโลกอัตโนมัติ

ในโลกที่ทุกอย่างอัตโนมัติไปหมด “การเป็นมนุษย์” จึงกลายเป็นทักษะที่ต้องฝึกฝน เราต้องหัดตั้งคำถาม หัดแยกแยะ หัดรู้เท่าทันระบบ แทนที่จะพึ่งพาเครื่องมืออย่างเดียว การอัปเกรดตัวตนคือการกล้าเป็นตัวเอง ในระบบที่อยากให้เราเหมือนคนอื่น

บางที…คำถามที่ไม่มีคำตอบชัดเจนอย่าง “เรากำลังอัปเกรดตัวเอง หรือแค่อัปแอป?” อาจเป็นจุดเริ่มต้นที่ดี ให้เราเริ่มหันกลับมา “อัปเดตภายใน” แทนการอัปเดตแค่ภายนอกก็ได้

ข้อมูลอ้างอิง

• Shoshana Zuboff (2019). The Age of Surveillance Capitalism
• Tristan Harris, Center for Humane Technology
• Pew Research Center: Algorithmic Decision-Making Report (2023)