ทำไมคนถึงเชื่อข่าวลือมากกว่าความจริงในโลกโซเชียล

เคยไหม... เลื่อนฟีดเจอข่าวลือที่ชวนตกใจ แล้วรีบกดแชร์โดยไม่ทันเช็กว่าเป็นเรื่องจริงหรือไม่?
แม้เทคโนโลยีจะทำให้ข้อมูลเดินทางเร็วขึ้น แต่ก็เหมือนเปิดประตูให้ข่าวลือวิ่งแซงความจริงแบบไม่เห็นฝุ่น แล้วเพราะอะไรล่ะ คนถึงเชื่อ "ข่าวลือ" ได้ง่ายขนาดนี้?

เพราะอะไรคนถึงเชื่อข่าวลือมากกว่าความจริง?

1. ข่าวลือมัก “กระตุ้นอารมณ์” ได้แรงกว่า

ข่าวลือส่วนใหญ่มาในรูปแบบที่ทำให้คนตกใจ กลัว หรือโกรธ — ความรู้สึกเหล่านี้กระตุ้นสมองให้สนใจและจดจำเร็ว เช่น ข่าวลือเรื่องโรคร้าย การปิดประเทศ หรือดาราเสียชีวิต

2. ความเร็วมาก่อนความจริง

ในโลกโซเชียล ใครโพสต์ก่อนคนนั้นได้เปรียบ ไม่ต้องรอเช็กข้อเท็จจริง ขอแค่ไวก็ได้ยอดแชร์แล้ว หลายคนจึงเลือกเชื่อ “ก่อนรู้” แล้วค่อยว่ากันทีหลัง

3. คนเชื่อสิ่งที่ “ตรงใจ” มากกว่าสิ่งที่ “จริง”

มนุษย์มีแนวโน้มจะเชื่อสิ่งที่สอดคล้องกับความคิดหรืออารมณ์ของตัวเองอยู่แล้ว (confirmation bias) เช่น ถ้าเกลียดนักการเมืองคนหนึ่ง ก็มีแนวโน้มจะเชื่อข่าวเสียหายเกี่ยวกับเขาโดยไม่ตรวจสอบ

4. ขาดเครื่องมือแยกแยะ

คนจำนวนมากไม่ได้ถูกสอนให้เช็กแหล่งที่มาของข่าว หรือใช้เครื่องมือวิเคราะห์ข่าวปลอม ทำให้ข่าวลือดูน่าเชื่อพอ ๆ กับข่าวจริงในสายตาคนทั่วไป

5. การแชร์คือพลังของกลุ่ม

บนโซเชียล เราถูกเชื่อมโยงกับเพื่อน ครอบครัว หรือกลุ่มที่เราสนใจ — การที่ “เพื่อนแชร์” ทำให้เรารู้สึกว่าข่าวนั้นเชื่อถือได้ทันที

มองให้ลึก: เราจะรับมือกับข่าวลือได้อย่างไร?

• หยุดก่อนแชร์: คิดเสมอว่า ข่าวนี้มาจากไหน? มีแหล่งอ้างอิงไหม?
• ใช้เครื่องมือช่วยเช็ก: เช่น Thai PBS Fact Check, Cofact Thailand, AFP Fact Check
• ถามตัวเองว่า “แชร์เพื่ออะไร?” เพื่อเตือนคน หรือแค่กระตุ้นอารมณ์?
• ฝึกดูหลายมุม อย่ายึดติดกับสิ่งที่ตรงใจเราอย่างเดียว

กระตุ้นใจ:

บางครั้งสิ่งที่น่าเชื่อที่สุด... อาจไม่ใช่สิ่งที่จริงที่สุดเสมอไป
เมื่อหยุดคิดก่อนแชร์ คือจุดเริ่มต้นของการสร้างสังคมที่เข้าใจมากกว่างมงาย